ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ-ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ
ΣΑΡΑΝΤΟΥ ΚΑΡΓΑΚΟΥ
ΣΤΗ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΟΜΑΔΑ
ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΩΝ ΜΠΑΚΟΓΙΑΝΝΗ
Στις 3/12/2013 στο χώρο έμπνευσης και πνευματικής αναζήτησης του στην πρωτεύουσα υποδέχτηκε ο ιστορικός και συγγραφέας Σαράντος Καργάκος τα μέλη της δημοσιογραφικής ομάδας των Εκπαιδευτηρίων Μπακογιάννη, Γκουνιαρούδη Μαρία, Δοντά Ηλία,Λεβή Ναταλία, Πλακοπίτη Νικόλαο, Ταμπάρα Κασσιανή καθώς και τον συντονιστή και υπεύθυνο καθηγητή – φιλόλογο, Δασταυρίδη Αναστάσιο, παραχωρώντας τους την ακόλουθη συνέντευξη:
Ποιο στοιχείο θεωρείτε ως το μεγαλύτερο πλεονέκτημα στο χαρακτήρα και την κουλτούρα του Νεοέλληνα και ποιο το μεγαλύτερο ελάττωμα;
Το πλέον θετικό στο χαρακτήρα του Έλληνα ήταν και είναι το φιλότιμο, το υψηλό αίσθημα προσωπικής και οικογενειακής τιμής. Το μεγαλύτερο ελάττωμα από την αρχαιότητα ως σήμερα είναι ο έρωτας προς τη διχόνοια.
Τι σας ώθησε να ασχοληθείτε με την ελληνικότητα της Μακεδονίας, με τη μικρασιατική εκστρατεία, με την ανάγκη δηλαδή απόδειξης του αυτονόητου;
Έχω ασχοληθεί με όλες τις φάσεις της ελληνικής ιστορίας, τουλάχιστον ως τα γεγονότα του 1945. Για τη μετέπειτα περίοδο ελάχιστα έχω γράψει διότι ως παιδί της κατοχής έζησα τον εμφύλιο και τη μετεμφυλιακή κατάσταση η οποία βαθύτατα με έχει πληγώσει. Με τηΜακεδονία και τη Θράκη ασχολήθηκα περισσότερο από κάθε άλλη ελληνική περιοχή επειδή είναι ακριτικές και αντικείμενο επιβουλής από γείτονες. Έγραψα σε εποχή έξαρσης του ζητήματος των Σκοπίων θέλοντας να ενημερώσω τους Έλληνες πολίτες και πολιτικούς πώς από το λεγόμενο μακεδονικό ζήτημα φτάσαμε στη σκοπιανή εμπλοκή. Οι Σκοπιανοί έχουν μια καταπληκτική προπαγανδιστική μηχανή σε όλα τα μέρη της γης. Έγραψα λοιπόν ένα βιβλίο απαντητικό στα ψεύδη ενός σερβοκροάτη ιστορικού ονόματι Ζαν Μπασίντ, το βιβλίο του οποίου διανεμόταν δωρεάν στα σχολεία των Ηνωμένων Πολιτειών. Απέδειξα ότι τα λεγόμενά του ήταν και αίολα και έωλα, γραμμένα με τον τρόπο της χιτλερικής προπαγάνδας. Ο Χίτλερ υποστήριζε ότι τα χοντρά ψεύδη χωνεύονται πιο εύκολα.Ως προς τη μικρασιατική εκστρατεία, είναι μέσα στον κύκλο των συγγραφών μου, αφού δεν υπάρχει σπίτι ελληνικό ήμικρασιατική οικογένεια που να μην έχει κάποια θύματα. Ευελπιστώ ότι μέχρι το τέλος του έτους θα έχει εκδοθεί και ένα άλλο έργο ζωής «Ο Μέγας Αλέξανδρος, ο άνθρωπος φαινόμενο».
Θεωρείτε ότι υπάρχει σήμερα καπηλεία της έννοιας της φιλοπατρίας από τον εθνικισμό; Πώς μπορούμε να προστατέψουμε τους νέους μας από τα άκρα;
Στην Ελλάδα δεν υπήρχε εθνικισμός, ούτε καν εθνισμός. Είχε καταβληθεί ωστόσο, μια συστηματική προσπάθεια να εξοβελιστεί από την ψυχή των Ελληνοπαίδων κάθε αγαθή έννοια για το έθνος. Είχαμε φτάσει στο σημείο ώστε αρχισυντάκτες σε εφημερίδες και περιοδικά να απαγορεύουν στους νέους δημοσιογράφους την αναφορά στη λέξη έθνος. Μοιραία στις μειωτικέςγια την ευαισθησία των Ελλήνων απαγορεύσεις υπήρξε μια αντίδραση που έλαβε εθνικιστικές τάσεις. Όμως το φαινόμενο αυτό, δεν πήρε το χαρακτήρα που έχει ο εθνικισμός σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, διότι η Ελλάδα δεν υπήρξε ποτέ ούτε χώρα αποικιοκρατική, ούτε ιμπεριαλιστική και συνεπώς δεν είχε κανένα λόγο το πατριωτικό μας συναίσθημα να ταυτιστεί με τον εθνικισμό. Ο όρος εθνικισμός ως το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο δεν είχε κακή σημασία, είναι δε χαρακτηριστικό ότι ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου είχε γράψει ένα βιβλίο υπεραμυντικό του εθνικισμού. Πήρε κακή σημασία από τη στιγμή που το ναζισμό του Χίτλερ τον αποδίδουμε εμείς με τον όρο «εθνικισμός». Τα άκρα είτε μας αρέσει είτε όχι, είναι απαραίτητο στοιχείο της κοινωνικής, πολιτικής και οικονομικής ακόμα δραστηριότητας. Αφού υπάρχει ένα μέγεθος, θα υπάρχουν τα άκρα και το μέσο με τη διαφορά ότι στην κοινωνική και πολιτική μας συμπεριφορά οφείλουμε να αποφεύγουμε τις ακραίες θέσεις. Ο Αριστοτέλης είχε πει ότι η μεσότητα είναι η ορθή, τα άκρα είναι άξια μομφής. Στην πατρίδα μας παρασυρόμεθα από εγωιστική ή τοπικιστική διάθεση προς ακραίες λύσεις ή καταστάσεις. Αυτό εξηγεί και την ύπαρξη τόσων εμφυλίων πολέμων στην ιστορία μας. Σήμερα η οικονομική ως παρεπόμενο της ηθικής και πνευματικής κρίσης διευκολύνει τα άκρα να δημιουργήσουν καταστάσεις ανωμαλίας και αναταραχής και να παρασύρουν τη νεολαία, η οποία επί χρόνια κολυμπά απυξίδωτη στη θάλασσα του ανιδανισμού. Κάθε παιδί έχει μέσα του ένα επαναστατικό ένστικτο. Το παιδί που δεν είναι επαναστάτης δεν είναι παιδί, θα γίνει ένας καταπληκτικός κομφορμιστής, ένας γραφειοκράτης, ο οποίος όμως δε θα μπορεί να λειτουργήσει ως σωστός πολίτης. Αυτός ο επαναστατισμός διοχετεύεται σε ακραίες καταστάσεις λησμονώντας τη σοφία μιας λαϊκής παροιμίας: «ένας κόμπος ποτέ δε λύνεται τραβώντας τα άκρα».
Ποια η γνώμη σας για το σύμφωνο συμβίωσης των ομοφυλοφίλων;
Στη διάρκεια μιας μακράς ζωής είδαν τα μάτια μου πολλά, άλλα τραγικά και άλλα κωμικοτραγικά. Αυτό ανήκει στην κατηγορία των κωμικοτραγικών. Κι επειδή διαχέεται μέσω των λεγομένων μέσων ενημέρωσης-που είναι μέσα αποβλακώσεως- η αντίληψη ότι οι αρχαίοι Έλληνες είχαν μια ροπή προς την ομοφυλοφιλία, απαντώ πως στην αρχαία Αθήνα, σύμφωνα με το Δημοσθένη στον Κατά Τιμάρχου λόγο, σε περίπτωση που κάποιος θα τολμούσε να συνάψει αθέμιτες σχέσεις με παιδί η τιμωρία ήταν θάνατος. Αφού όμως στην πατρίδα μας ξέπεσε η πολιτική μοιραία ξέπεσαν και τα κοινωνικά ήθη. Και τώρα μια ανήθικη πολιτική προσπαθεί να ανεβάσει στο δικό της επίπεδο και τον ανήθικο κοινωνικό μας βίο.Το ίδιο είχε συμβεί και στα χρόνια της ρωμαϊκής παρακμής και γι΄αυτό τότε «πολιτική» ονομαζόταν η γυναίκα ελευθέρων ηθών. Δεν είναι τυχαία η παροιμιακή φράση «επλούτυνε η πολιτικιά και απέκτησε και ψάθα». Όταν η πολιτική λοιπόν ταυτίζεται με την πορνεία είναι φυσικό να περιμένουμε τέτοια και άλλα χειρότερα αν δεν επανέρθουμε στο αρχικό μας προτέρημα, το φιλότιμο και το αίσθημα της τιμής.
Ποιο χαρακτήρα πρέπει να αποκτήσει η παρεχόμενη παιδεία ώστε να καταστεί ατμομηχανή της ηθικής ανάτασης των Ελλήνων;
Να αποκτήσει όραμα ανθρώπου. Το σχολείο δεν είναι «τουβλοποιητική» μηχανή, ούτε εργαστήριο βιδών που μπορούν να προσαρμοστούν στην κοινωνικοοικονομική μηχανή. Παιδεία είναι άσκηση αρετής, είναι ανθρωποπλαστικό ιδανικό. Αποστολή της είναι να φτιάχνει σωστούς ανθρώπους. Αυτοί είτε γίνουν επιστήμονες, είτε χειρώνακτες θα είναι χρηστοί πολίτες. Ο Παπαδιαμάντης έχει πει «μορφωμένους θέλουμε, όχι εγγραμμάτους». Η ποιότητα του χαρακτήρα ορίζει τον άνθρωπο. Πρέπει λοιπόν οι «μανδαρίνοι» του υπουργείου παιδείας να σκεφτούν τι άνθρωπο θέλουμε να φτιάξουμε, γρανάζι ή αυτοτελή και ολοκληρωμένη προσωπικότητα;Δεν είναι αποστολή του σχολείου η ανεύρεση εργασίας, αλλά να κάνει τον άνθρωπο ικανό να βρει ή να δημιουργήσει ο ίδιος δουλειά.
Θεωρείτε ότι υπάρχουν στις μέρες μας πνευματικοί ταγοί και πόσο πρόθυμοι είναι αυτοί να προσφέρουν από το δικό τους μετερίζι;
Θα είμαι δυσάρεστος. Πάντοτε σε κρίσιμες καταστάσεις οι πνευματικοί ταγοί «έμπαιναν μπροστά». Δυστυχώς σήμερα σε μεγάλο ποσοστό έχουν αποκτήσει μια κομφορμιστική νοοτροπία. Δε θέλουν να χαλάσουν τις σχέσεις τους με την εξουσία. Δυστυχώς και στους ανθρώπους αυτούς έχει περάσει ο κομματικός φατριασμός.
Ο Πλάτωνας στην Πολιτεία του αναφέρει ότι για να ακμάσει μια κοινωνία πρέπει «ή να φιλοσοφήσουν οι πολιτικοί ή να ασκήσουν εξουσία οι φιλόσοφοι». Εσάς τι σας κράτησε μακριά από το στίβο της πολιτικής;
Ουδέποτε έφυγα από το στίβο της πολιτικής, διότι η πολιτική είναι υπόθεση και των πολιτών. Έχει δίκιο ο Πλάτων, συμπληρώνω όμως ότι δεν αρκεί όμως να φιλοσοφήσουν οι πολιτικοί, πρέπει να φιλοσοφήσουν και οι πολίτες. Πρέπει να περάσουμε πλέον στην πολιτική των πολιτών. Ο Κένεντυ έλεγε «μη ρωτάς τι κάνει το κράτος για εσένα, αλλά εσύ τι κάνεις γι΄ αυτό». Όπως εκφράστηκε με σύνθημα του Μάη του ’68 «το κράτος είσαι εσύ, απόδειξέ το»!
Θεωρείτε ότι ελλοχεύει ο κίνδυνος κοινωνικής έκρηξης εξαιτίας τόσο της οικονομικής κρίσης όσο και της ηθικής κρίσης που μας ταλανίζει;
Ναι. Και γι’ αυτό όλη μου η αρθρογραφία κατά την τελευταία επταετία είναι ένα κήρυγμα ομόνοιας. Δε φοβάμαι την οικονομική κρίση αλλά το ενδεχόμενο του αλληλοσπαραγμού. Φοβάμαι τη διχόνοια τη δολερή, η οποία διαχέεται με κάθε τρόπο. Αυτή τη στιγμή ο ασκός του Αιόλου δε βγάζει ανέμους, βγάζει μίσος που με την οικονομική κρίση διαχέεται στους Έλληνες και ιδεολογικοποιείται. Έτσι μέσα στο χώρο της πολιτικής οργάνωσης μπαίνουν εγκληματικά και κακοποιά στοιχεία. Ας δώσουμε λοιπόν τα χέρια για να μην πιάσουμε μαχαίρια! Είναι δικαίωμα σας να έχετε όποια ιδεολογία θέλετε αλλά όταν έρχεται η κρίσιμη στιγμή να ξέρετε ότι πάνω από το κόμμα, πάνω από την ιδεολογία είναι ο συνάνθρωπός, είναι ο συνάλληλός μας και ότι είμαστε άνθρωποι όταν γινόμαστε συνάνθρωποι. Ο μισάνθρωπος είναι μισός άνθρωπος.
Μια συμβουλή σας προς τους δασκάλους αλλά και προς τους νέους μας…
Προς τους δασκάλους: Να αγαπάτε τα παιδιά αλλά να απαιτείται από αυτά να σας δίνουν καθημερινά τον καλύτερό τους εαυτό.
Προς τους νέους: Να αγαπάτε αλλήλους και όχι καταλλήλους ώστε να μη φτάσουμε στο σημείο να ισχύει το «φάτε αλλήλους».
